Karbon döngüsü kısaca tanımlanması gerekirse tabiatın karbon atomlarını geri dönüştürme metodudur. Karbon, gezegende ki bütün yaşamın temelidir. Şimdi gelelim karbon döngüsü nedir sorusunun cevabını detaylı olarak incelemeye.
Karbon Döngüsü Nedir?
Karbon, dünyadaki tüm yaşamın temelidir, proteinler ve DNA gibi karmaşık moleküller oluşturmak için gereklidir. Bu element aynı zamanda atmosferimizde karbondioksit (CO2) şeklinde de bulunur. Karbon, Dünya’nın sıcaklığını düzenlemeye yardımcı olur, tüm yaşamı mümkün kılar, bizi besleyen gıdaların önemli bir bileşenidir ve küresel ekonomimizi güçlendirmek için önemli bir enerji kaynağıdır.
Karbon döngüsü, karbon atomlarının sürekli olarak atmosferden dünyaya ve sonra tekrar atmosfere hareket ettiği süreci tanımlar. Gezegenimiz ve atmosferi kapalı bir ortam ihtiva ettiği için bu sistemdeki karbon miktarı artmaz veya azalmaz. Karbon nerede bulunursa bulunsun sürekli bir değişim halindedir.
Dünya üzerindeki karbonun çoğu kayalarda ve tortularda depolanırken, geri kalanı okyanusta, atmosferde ve canlı organizmalarda bulunur. Bunlar, içinden karbonun aktığı bir çeşit yapılardır.
Yaşayan canlılar öldüğünde, yanardağlar patladığında, yangınlar çıktığında, fosil yakıtlar yandığında ve çeşitli farklı mekanizmalar yoluyla karbon atmosfere geri bırakılır.
Okyanuslar da ise , karbon okyanusun yüzey suları ile atmosfer arasında sürekli olarak değişim halindedir yada okyanusun derin sularında uzun süreler boyunca depolanır.
Karbon Döngüsü Nasıl Gerçekleşir?
Karbon döngüsü nedir sorusuna daha detaylı ve düzenli cevap almak için kargon döngüsünün nasıl gerçekleştiğini ve süreçlerin birbirini nasıl takip ettiğini sıralı halde inceleyelim;
- Karbon bitkilere atmosferden ulaşır. Atmosferde karbon, karbondioksit (CO2) adı verilen bir gazda oksijene bağlanır. Fotosentez işlemi sırasında, bitki büyümesi için karbon gıda üretmek üzere havadan karbondioksit çekilir.
- Karbon bitkilerden hayvanlara geçer. Bitkilerde bulunan karbon, besin zincirleri aracılığıyla onları yiyen hayvanlara taşınır. Diğer hayvanları yiyen hayvanlar da yiyeceklerinden karbon alırlar.
- Karbon, bitkilerden ve hayvanlardan toprağa geçer. Bitkiler ve hayvanlar öldüklerinde bedenleri, odunları ve yaprakları çürür ve toprağa karbon bırakır. Bazıları gömülür ve milyonlarca yıl içinde fosil yakıt haline gelir.
- Karbon atmosfere canlılardan girer. Her nefes verdiğinizde, atmosfere karbondioksit (CO2) gazı verirsiniz. Hayvanlar ve bitkiler, solunum adı verilen bir süreçle karbondioksit gazından kurtulmaları gerekir.
- Yakıtlar yakıldığında, fosil yakıtlardan gelen karbon atmosfere salınır. İnsanlar enerji santrallerinde, enerji santrallerinde, arabalarda ve kamyonlarda fosil yakıtları yaktıklarında, karbonun çoğu hızla atmosfere karbondioksit gazı olarak girer. Her yıl, fosil yakıtların yakılmasından beş buçuk milyar ton karbon açığa çıkıyor. Bu devasa miktarın 3,3 milyar tonu atmosferde kalıyor. Geri kalanın çoğu deniz suyunda çözülür.
- Karbon atmosferden okyanuslara geçer. Okyanuslar ve diğer su kütleleri atmosferden bir miktar karbon emer. Karbon suda çözünür.
Karbondioksit bir sera gazıdır ve atmosferde ısı depolar. Onlar ve diğer sera gazları olmasaydı, dünya donmuş bir dünya olurdu. Ancak Sanayi Devrimi neredeyse 150 yıl önce başladığından beri, insanlar o kadar çok yakıt tüketti ve gezegene o kadar çok karbondioksit saldı ki, küresel iklim bir derece Fahrenhayt çoğaldı.
Buzlardan elde edilen verilere göre, atmosfer en az 420.000 yıldır bu kadar karbon depo yapmış durumdadır. Karbondioksit gibi sera gazlarının miktarındaki son artış, gezegenimizin ısınması üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.
Tavsiye Bağlantı: Dünyanın En Yaşlı Ağacı
Karbon ayrıca gezegenimizde daha uzun zaman ölçeklerinde hareket eder. Örneğin, milyonlarca yıl boyunca karadaki kayaların ayrışması, sonunda okyanusa akan yüzey suyuna karbon ekleyebilir. Deniz hayvanlarının ve planktonların kabukları ve kemikleri deniz tabanında biriktiğinden, karbon deniz suyundan uzun süreler boyunca uzaklaştırılır.
Bu kabuklar ve kemikler karbonlu kireçtaşından yapılmıştır. Deniz tabanında biriktikçe, karbon bir süre karbon döngüsünün geri kalanından uzakta depolanır. Okyanusta biriken kireçtaşı miktarı bir şekilde gezegendeki sıcak, tropikal, sığ okyanusların miktarına bağlıdır çünkü mercan gibi üretken kireçtaşı üreten organizmaların yaşadığı yer burasıdır. Kireçtaşı bir yitim bölgesinde eridiğinde veya metamorfoz yaptığında, karbon atmosfere geri salınabilir.
Dünya üzerinde ve hatta evrenin işleyişinin düzenli devam etmesi için çeşitli elementlerin döngüsü gereklidir. Karbon döngüsü ve azot döngüsü bunlardan birkaçıdır. Karbon döngüsü nedir? sorusunda sizler için cevap bulmaya çalıştı. Eğer sizin de Karbon döngüsü nedir isimli bu yazımızla alakalı görüşleriniz varsa yorumlar kısmında belirtebilirsiniz.
