Bitkilerde vejetatif üreme ve vejatatif üreme çeşitleri, kök, gövde ve yaprak gibi vejetatif kısımlardan yeni bitkilerin ortaya çıktığı eşeysiz üreme şekli olarak tanımlanır. Bu vejetatif çoğaltma veya vejetatif çoğaltma türünün, belirli avantajları ve dezavantajlarlı vardır.
Vejetatif Üreme
Vejatatif üreme çeşitlerine geçmeden önce vejetatif üreme nedir önce onu inceleyelim. Bitkisel üreme sadece bitkiler için geçerlidir ve eşeysiz üreme altında sınıflandırılır. Bu tür üreme şeklinin alternatif isimleri vardır. Bunlar; vejetatif klonlama, vejetatif çoğaltma ve vejetatif çoğaltmadır. Ortaya çıkan yavrular genetik olarak ana bitkiye benzediği için buna klonlama denir. Vejetatif çoğaltma yapay yöntemlerle manuel olarak yapılabilir. Örneklerle vejetatif çoğaltma hakkında daha fazla bilgi sonraki bölümlerde verilmektedir.
Tavsiye Bağlantı: Karbon Döngüsü Nedir?
Bitkilerde Vejetatif Üreme Nedir?
Vejetatif çoğaltma, ana bitkinin vejetatif kısımlarından yani yaprak, gövde, kökler vb. yeni bitkilerin çoğalması olarak tanımlanır. Bu, tozlaşma, erkek ve dişi üreme hücrelerinin döllenmesi, spor üretimi ve erkek ve dişi gamet gibi olayların oluşmasını gerektirmeyen bir üreme yöntemidir. Mayoz ya da çok eşlilik olmadığı için yavru bitkiler de tıpkı ana bitki gibi birbirine benzer.
Vejatatif Üreme Çeşitleri
Tarımsal üretimde yaygın olarak incelenen vejatatif üreme çeşitleri; tomurcuklanma, aşılama, katmanlama, işaretleme ve kesimlerdir. Kontrollü laboratuvar koşulları altında gerçekleştirilen başka bir karmaşık vejetatif üreme çeşidi bitki doku kültürü ile çoğalma olarak söylenebilir. Bitkinin belirli bir kısmı bir besin ortamında yetiştirilir ve gerekli büyüme faktörleri ile sağlanır. Bu tekniğin ortaya çıkmasıyla tohumsuz veya ekimsiz mahsul yetiştirmek çok daha kolay hale gelmiştir.
Vejatatif Üreme Çeşitlerine Genel Bir Bakış
Vejatatif Üremenin hem avantajları hem de dezavantajları vardır. Doğal vejetatif üreme ile ilgili bir problem, ebeveynden ayrı olan yeni bitkilerin aynı alanda büyüyerek sıkışmaya neden olması olarak söylenebilir. Bu, ilgili yetiştirme alanındaki bitkiler arasında alan, ışık ve yiyecek için oldukça fazla rekabete yol açacaktır. Tabi ki bu durumun sonucunda beklendiği gibi, bitkilerin çoğu ışık ve yiyecek eksikliğinden yaşamlarını sürdüremeyerek ölürler.
Eşeysiz Üremenin Avantajları
Bitkisel üremeye genel bir bakış ile bitkilerde eşeysiz üremenin avantajları şunlardır:
- Bu tür eşeysiz üreme ile ana bitkiler kendi başlarına yeni yavrular oluşturabilir. Döllenmeyi teşvik etmek için tozlayıcılara ihtiyaç duymazlar.
- Bazı bitkiler (örnek olarak elmalar) için çok önemli olan çapraz tozlaşma zorluklarına maruz kalmadan yavru üretmek için sadece bir bitki yeterlidir. Vejetatif klonlama, tek bir bitkiden birçok fideyi çoğaltmanıza bu şekilde izin verir.
- Ana bitkinin arzu edilen özellikleri, tohumla çoğaltılan bitkilerde olduğu gibi, yavrularda değişmeden üretim yapılmış olunur. Böylece sulu ve tatlı elma çeşitleri aşılama yoluyla ticari olarak üretilmektedir.
- Yeni bitkiler, temel besinleri depolayan bitki parçalarından daha hızlı üretilir. Ayrıca yeni bitkiler ana bitkiden ayrıldıktan sonra toprağa daha kolay adapte olurlar.
Bu, örnekler ve faydalar ile vejetatif yayılımın kısa bir açıklamasıydı.
Eşeysiz Üremenin Dezavantajları
Bu üreme yönteminin dezavantajı, ortaya çıkan yavruların ana bitkinin klonları olması ve bunlarda herhangi bir değişiklik bekleyemeyecek olmanızdır. Bu, yavrularda niteliksel özelliklerin geri kazanılması için faydalı olsa da, yeni bitkilerin hakim iklime adaptasyon ve hayatta kalma yüksek oranda azaltır. Başka bir deyişle, tohumla çoğaltılan bitkilerin çeşitliliği, sürekli değişen çevre koşullarıyla başa çıkmak için iyi bir yöntemdir. Çeşitlilik yoksa ve mevcut koşullar o bitkinin yaşaması için uygun değilse, eşeysiz üreyen bitkiler yine ana bitki gibi o koşullara uyum sağlayamayacaktır.
